Kaapstad voor beginners

Kaapstad is de oudste stad van het continent Afrika, de tweede stad van Zuid-Afrika op basis van het inwoneraantal en volgens sommigen de mooiste stad van de wereld. Dat heeft vooral te maken met de prachtige ligging in een nationaal park, waarbij de stad omringd wordt door water en door bergen zoals de wereldberoemde Tafelberg. Kaapstad is levendig, multicultureel, kleurrijk en boeiend. De stad heeft een boeiende geschiedenis waar de Europeanen en dan met name de Nederlanders een belangrijke rol in gespeeld hebben. Dit zijn toch voldoende redenen om een bezoek aan Kaapstad in te plannen tijdens een rondreis door Zuid-Afrika. De stad is zelfs boeiend genoeg om de lange vlucht te verantwoorden om alleen maar naar Kaapstad te vliegen en je te focussen op de stad en de omgeving. Zo’n vakantie kan je gemakkelijk een week tot twee weken bezig houden zonder je enig moment te vervelen.

Kaapstad ligt in het zuidwesten van Zuid-Afrika. In tegenstelling tot wat heel veel mensen lijken te denken is Kaapstad niet de meest zuidelijke stad van het het land of het continent Afrika. Port Elizabeth ligt iets zuidelijker en ook de aanzienlijk kleinere stad Mosselbaai ligt zuidelijker op het continent. De naam Kaapstad (Cape Town) komt door de ligging nabij Kaap de Goede Hoop. Oorspronkelijk noemden de Portugezen, die hier eerder waren dan de Nederlanders, deze plek nog ‘Kaap van Stormen’. De Portugese koning veranderde dit later in ‘Kaap de Goede Hoop’ (Cabo da Boa Esperança).

De voorgeschiedenis van Kaapstad brengt ons terug naar lang vervlogen tijden tot wel 100.000 jaar geleden. Toen waren hier al mensen die zich hier vestigden. Van Kaapstad was natuurlijk nog geen sprake, maar het zijn wel de eerste sporen van menselijke aanwezigheid die dateren uit deze tijd. De eerste bewoners waren jagers en verzamelaars die met simpele primitieve werktuigen leefden. Het was pas rond 8000 voor Christus dat de jagers van Kaapstad bijvoorbeeld voor het eerst een pijl en boog hanteerden. Zo rond 2000 voor Christus kwamen daar ook de eerste wat meer ontwikkelde boerengemeenschappen bij. Verder is over deze hele vroege geschiedenis niet zoveel bekend.

Later, rond de vijftiende eeuw, ontwikkelde de Europese scheepvaart zich steeds meer. Het gevolg hiervan was dat er steeds meer scheepsroutes kwamen naar het oosten. Het waren Portugese zeevaarders die als eerste in staat waren om langs de westkust van Afrika steeds verder richting het zuiden te zeilen en zo de kaap te ronden. Lange tijd was dit de enige route naar het Verre Oosten. De eerste Europeanen die aan land kwamen deden dit bij de Mosselbaai. Zij dreven handel met lokale stammen. Dit uitstapje van een Europeaan werd gedaan omdat het weer een keer gunstig was, waardoor het mogelijk was om deze anders zo ruige kust eens wat beter te verkennen. In de jaren daarop werden steeds meer delen van het huidige Kaapstad door Europeanen, met name Portugezen, ontdekt. Zo werd de Tafelberg voor het eerst door de Portugees António de Saldanha ontdekt in 1503. Hij was ook de eerste Europeaan die deze berg beklom. De Portugese belangstelling voor de kaap was echter niet groot, dit ondanks de belangrijke strategische ligging. Portugal had inmiddels al nederzettingen zoals in Mozambique. Dit land voorzag goed in de behoefte van de Portugezen. Wel had Portugal tot laat in de 16e eeuw het monopolie op de zeeroute naar het oosten in Azië. De eerste Hollandse zeevaarders vertrokken in 1611 richting Indië over de kaap. Zij deden dat bewust meer in open zee omdat de kustlijn van Oost Afrika bekend stond als gevaarlijk. De Britten hebben ook nog gewacht om de kaap te claimen tot 1620.

Al snel werd de kaap een Nederlandse kolonie. Het Nederlandse schip Nieuw Haarlem kwam zijn terugreis van Indië op 25 maart 1647 langs de kaap en strandde. Hierdoor kwamen zij noodgedwongen aan land. De bemanning bracht in totaal een jaar door op de kaap toen zij uiteindelijk door een vloot van Nederlandse schepen weer werden opgepikt. Zij berichtten over het gunstige klimaat en de goede ervaringen die zij ondervonden met de inheemse Khoikhoi stam. Hierop besloot de Vereenigde Oost-Indische Compagnie om van de kaap een verversingspost te maken.

In 1652 stichtte Jan van Riebeeck namens de VOC Fort de Goede Hoop en Fort Duijnhoop. Dit waren de eerste Nederlandse nederzettingen aan Kaap de Goede Hoop. In eerste instantie waren vooral de gebieden in Azië zeer lonend voor de compagnie en bleef het bij een kleine verversingpost. Een van de koopmannen aan boord van de vijf schepen die de gestrande zeelieden hadden opgepikt werd destijds verdacht van corruptie. Hij stelde zich beschikbaar voor de opbouw van de verversingpost. Het bleek belangrijk dat de zeelieden die de lange reis naar Azië maakten voldoende vers vlees en verse groente kregen om zo verschrikkelijke ziekten als scheurbuik de kop in te drukken. Op deze manier zou het sterftecijfer onder de bemanning aanzienlijk zijn gedaald, waardoor de reizen naar Indië efficiënter werden. Zo werd Kaapstad een steeds belangrijkere kolonie. Een kleine groep mensen vestigden zich in het gebied en introduceerden nieuwe landbouwmethodes waarmee de inheemse volkeren betere oogsten konden krijgen.

Een lange periode begon waarin de invloed van Nederland en andere Europese volkeren steeds groter werd. Het arbeidsethos van de lokale stammen werd niet geschikt bevonden en er werden slaven ingevoerd en ook kwamen er kolonisten uit verschillende Europese landen. In 1806, nadat de VOC failliet ging, waren het de Britten die het hier voor het zeggen kregen en lange tijd hun invloed uitoefenden. Alle invloeden die de Europese mogendheden die afgelopen eeuwen hebben gehad, hebben Kaapstad gemaakt stad die ze nu is: een enorme grote stad met de Tafelberg als herkenbaar icoon.

Een essentieel onderdeel binnen de Kaapse geschiedenis is de vrijlating van Nelson Mandela op 11 februari 1990. Met deze geste zorgde de toenmalige president Frederik de Klerk voor een belangrijke stad naar een nieuw Zuid-Afrika. Het verbod op het ANC werd opgeheven en de eerste stappen werden gemaakt voor afschaffing van de Apartheid en het houden van niet-raciale verkiezingen. Op 27 april 1994 werd Nelson Mandela de nieuwe president van Zuid-Afrika. Sindsdien is Zuid-Afrika en daarmee ook Kaapstad veranderd. Apartheid is helemaal afgeschaft; er gelden nu officieel dezelfde wetten voor iedereen. Racisme en een grote kloof tussen arm en rijk zijn hiermee nog niet opgeheven. Gemengde huwelijken komen maar mondjesmaat voor en naast de blanke elite is er nu ook een kleinere gekleurde en zwarte elite. De grote onderste sociale laag van de bevolking bestaat echter nog steeds uit hoofdzakelijk niet-blanke mensen.

Kaapstad is voor Afrikaanse begrippen een welvarende stad, net als dat Zuid-Afrika een relatief welvarend land is. Dat is mede te danken aan de grondstoffen die hier gedolven worden. Daar moet wel de kanttekening bijgeplaatst worden dat veel van de inkomsten hiervan direct naar het buitenland verdwijnen. Op papier is Zuid-Afrika een land dat het economisch gezien redelijk goed doet. Als je de basiscijfers bekijkt dan zou je bijna denken dat je niet met een derdewereldland te maken hebt. Als je echter kijkt hoe de bezittingen verdeeld zijn dan zie je een enorm verschil tussen arm en rijk. Pakweg tien procent van de bevolking bezit meer dan negentig procent van het geld en andere middelen. De overige negentig procent leeft onder of net rond de armoedegrens.

Er is in Zuid-Afrika een sociaal vangnet waardoor de mensen net niet hoeven te creperen als ze geen andere bron van inkomsten hebben. Veel van deze onderklasse leeft in zogenaamde townships. Meer dan 99% van de mensen die in townships wonen zijn niet-blanken. Een echte middenklasse ontbreekt. Deze sociale klasse is onontbeerlijk voor een goed geoliede economie. De topklasse is vaak rijk tot zeer rijk. Deze groep bestaat nog steeds uit hoofdzakelijk blanke of vrijwel blanke mensen, aangevuld met een kleine zwarte elite. Die is ontstaan na het opheffen van de Apartheid. In theorie zou er geen verschil meer zijn tussen de verschillende rassen, maar in de praktijk is de tegenstelling amper verdwenen. Ja, de donkergekleurde mensen hebben net zoveel rechten. In de praktijk betekent dit echter niet dat ze ook gelijke kansen hebben als de blanken die hier al eeuwenlang heel erg goed voor zichzelf en hun soortgenoten zorgen. Dat is een realiteit die niet zomaar even weggepoetst wordt.

Kaapstad heeft zich al vrij snel ontwikkeld tot een redelijk grote stad. Aan het begin van de twintigste eeuw stond de teller al bijna op tweehonderdduizend inwoners en in de jaren zestig van de vorige eeuw heeft Kaapstad de grens van één miljoen inwoners doorbroken. Binnen twintig jaar tijd is dit aantal verdubbeld naar twee miljoen en inmiddels is Kaapstad doorgegroeid naar meer dan vier miljoen inwoners. Dat is inclusief de omringende voorsteden en forensensteden. Wat opvallend is, is dat de groei vrijwel alleen maar toe te schrijven is aan gekleurde mensen, die steeds vaker afkomstig zijn uit andere Afrikaanse landen. Zo zijn er veel mensen uit Zimbabwe naar Zuid-Afrika gevlucht. Ook uit landen als Nigeria, Ghana, Ethiopië en Somalië zie je een redelijk grote toestroom naar onder andere Kaapstad. Zij willen hier een beter leven opbouwen dan wat er in hun thuisland mogelijk was en is. Het aandeel blanken is de afgelopen decennia mede daardoor afgenomen.

De groei zorgt voor de nodige problemen. Er is immers te weinig werk en er zijn te weinig goede huizen om iedereen te huisvesten. De grootste groei van inwoners is daardoor waar te nemen in de zogenaamde townships. De werkloosheid ligt in Kaapstad boven de twintig procent. Landelijk gezien doet de stad het beter dan gemiddeld, maar vergeet niet dat twintig procent nog steeds erg hoog is.

Als je Kaapstad vergelijkt met andere steden in Zuid-Afrika, het continent Afrika of zelfs wereldwijd dan zul je ontdekken dat het een unieke vakantiebestemming is die eigenlijk nergens mee te vergelijken is. Je ziet op allerlei manieren mixen van cultuur, stijlelementen en taal. Zo telt Zuid-Afrika maar liefst elf officiële talen, waarvan er drie in Kaapstad domineren: Engels, Afrikaans en Xhosa. Veel waarschuwingsborden zie je in deze die talen. Als je je door Kaapstad begeeft dan zie je ook veel architectonische stijlen. Zo zijn er duidelijk koloniale elementen zichtbaar zoals Kaap-Hollandse architectuur die wat wegheeft van de Nederlandse gevels die je in Amsterdam aantreft en de ook de Britse invloeden zijn duidelijk te herkennen, met name in de Victoriaanse bouwstijl die je op meerdere plekken in Kaapstad terugvindt. Andere architectuurstijlen die je zult herkennen zijn Art Deco (met name aan de kust), imperialisme, Bauhaus en tegenwoordig ook steeds meer moderne architectuur. Een heel mooi voorbeeld daarvan is The Silo Hotel waarbij een voormalige graansilo de basis vormt voor een gebouw dat een kunstwerk op zich geworden is.

Als je Kaapstad bezoekt dan zul je soms het gevoel hebben in Afrika te zijn, regelmatig het gevoel hebben dat je ergens aan de Middellandse Zee bent en je zou ook zomaar in een stad in Australië kunnen zitten. Dat komt vooral door de laid back sfeer die er heerst en ook een beetje door het accent waarmee het Engels hier uitgesproken wordt.

Wat een feit is, is dat een groot deel van de mensen die Kaapstad en omgeving een keer bezocht heeft later tenminste één keer terugkeert naar dit mooie plekje op het zuidwestelijke puntje van Afrika. Menig Nederlander die het zich kan veroorloven heeft zelfs een tweede (of derde) huis in Kaapstad gekocht om hier met name tijdens de Nederlandse wintermaanden te vertoeven. Dat is het moment dat het in Kaapstad zomers is. Een mooiere plek om te overwinteren kunnen wij ons bijna niet voorstellen.

Dankzij gespecialiseerde bedrijven zoals GetYourGuide en Tiqets kun je entreetickets, tours en activiteiten in Kaapstad bekijken en reserveren. Zo ben jij zeker van jouw plaatsje tijdens je vakantie in Kaapstad.

✅ gegarandeerde toegang / deelname
🎟️ skip-the-line tickets
📷 unieke ervaringen in Kaapstad
💳 te reserveren zonder creditcard

entreetickets, activiteiten en tours in Kaapstad via Tiqets

entreetickets, activiteiten en tours in Kaapstad via GetYourGuide

We doen ons best om de informatie op www.kaapstadvoorbeginners.nl zo accuraat, eerlijk en actueel mogelijk te houden. Toch kan het gebeuren dat er een foutje insluipt of er iets veranderd is wat we nog niet op deze site vermeld hebben. Opmerkingen kunnen verstuurd worden via het contactformulier op deze pagina.